We vertrekken met Garuda Indonesian airlines om 16:45 uur vanaf Schiphol naar Jakarta. We komen de volgende dag -14 uur later - aan op Soekarno Hatta AirPort. Tijdsverschil is 5 uur dus zetten uiteindelijk rond 11:30 uur voet op Javaanse grond. Onze gids staat al te zwaaien met een bordje Party Poels en we rijden snel weg richting ons hotel. Het is maar 25 km maar door de enorme drukte doen we er lang over. We komen aan bij een klein hotel en we worden verwelkomd met een heerlijke pot thee en een koele kamer. Nadat we het thuisfront even hebben laten weten dat we veilig aangekomen zijn frissen we ons op en houden we een korte siësta; we zijn brak na zo'n lange vlucht met weinig slaap.
Als de ergste hitte buiten wegtrekt gaan we even de stad in. Het lukt nauwelijks om de weg over te steken zo druk is de avondspits. Overal auto's, politie en brommers... Het is een stroom die continue door gaat en na 10 minuten kunnen we eindelijk oversteken. We slaan water en wat zoute biscuit in voor morgen als we verder reizen naar West Java en gaan een leuk restaurant op zoeken. Dat lukt en we komen terecht in een Sateh en Seafood restaurant waar we de lekkerste sateh sinds jaren voorgeschoteld krijgen samen met een heerlijke nasi. Met het eten zit het wel goed de komende wekenπ΄
4 sep 2015
Ans wordt ook aan het schilderen gezet en het blijkt nog al een precisie werkje te zijn. Wij besluiten om er ook 2 aan te schaffen en kiezen voor de originele Rama en Sitha poppen. De sarong (kleding) wordt uitgekozen en we zullen ze over een kleine 3 maanden thuis krijgen.
Daarna rijden we door naar de Botanische tuin van Bogor. Dit is een van de grootste tuinen in Zuid-oost Azië en hier maken we met een lokale gids een wandeling. Er zijn ruim 20.000 soorten planten en bomen terug te vinden en we zien o.a. gigantische soorten bamboe en een enorme koningsboom die vol hangt met vliegende honden. Ook is hier de grootste bloem ter wereld terug te vinden ... een lelie die 3 meter hoog kan worden. Onderweg worden we aangeklampt door een moslim meisje dat vraagt of wij met haar familie op de foto willen. Onze gids heeft het er druk mee want er komen steeds meer mensen bij. Onze blanke huid valt opπ De tuin grenst aan het paleis van Soekarno die hier tussen 1967 en 1970 verbleef. Oorspronkelijk was het de zomerresidentie van de Nederlandse gouverneur generaal. We zien ook nog een klein Nederlandse begraafplaats met verweerde graven. Ook lopen er veel herten rond die geschonken zijn door Mahatma Gandhi.
5 sep 2015
6 sep 2015
7 sep 2015
Vandaag hebben we een lange reisdag voor de boeg. Na het ontbijt direct aan het strand nemen we afscheid van het meisje dat ons al die tijd verwend heeft en beloven we haar de foto's van haar kleine zusje op te sturen. Daarna rugzakken in de auto en we zijn onderweg. Als we Pelabuan Ratu uit zijn draaien we de bergen in. Onderweg zien we dat iedereen direct aan de weg woont en we zien ook veel schoolkinderen. Zij lopen in uniform waarvan de meisjes allemaal een hoofddoek dragen met lange mouwen en een lange rok. Grappig om te zien dat ze er dan wel knalroze gympen onder dragen met een Disney rugzak. Via Sukabumi rijden we naar Cianjur waar we samen met Asef - onze chauffeur - Sumatraans gaan eten. Smaakt goed maar is anders dan hetgeen we tot nog toe gegeten hebben. We rijden weer verder en stoppen nog even bij een enorm hoge brug over een rivier. Ver beneden ons zien we mannen op bamboe vlotten zitten die bezig zijn om al het bamboe te verzamelen en naar een opslagplaats te brengen. Weer verder maar inmiddels beginnen we het aardig zat te worden: we zitten al 6 uur in de auto en met een tempo van 30 a 40 km per uur schiet het niet op. Uiteindelijk zien we de borden Bandung opdoemen en worden we bij het Savoy Homann gebracht. Dit is het bekendste hotel uit deze plaats, volledig in art-deco stijl en Charlie Chaplin heeft er nog gelogeerd. Even lekker opfrissen en dan gaan we de stad in. Ons hotel ligt aan de Jalan Asia Afrika de drukke ader door de stad. We zien het huis van de vrijheid - Gedung Merdeka - bekend van de Bandung conferentie met Soekarno, Ho Chi Minh, Nasser en Nehru. Hier ook veel winkels, galeries en restaurantjes. Op verschillende pandjes staan nog Nederlandse teksten uit het koloniale tijdperk. Iets verder komen we op het Alun Alun plein bij de Grote Moskee. 2 minnarettes staan er en op een ervan kun je de vulkaan Tangkuban Prahu zien. Helaas is het al 17:00 uur geweest dus de deur zit dicht. Wij gaan nog even opzoek naar een ATM waar geld uit komt. er zijn er genoeg maar als je meer als een paar tientjes wil blijkt er te weinig in de automaat te zitten. Ze hebben hier de munt roepia en 1 euro is +- 15700 roepia. We zijn hier dus miljonair want je loopt met pakken geld. Uiteindelijk lukt het bij het hotel en hebben we de dag er weer op zitten. Morgen reizen we door met de trein naar Yogyakarta.
8 sep 2015
9 september 2015
We worden weer vroeg gewekt doordat de verschillende imams uit de moskeeën in de buurt allemaal oproepen tot gebed. We horen 4 verschillende door elkaar roepen. We staan dus op tijd op en gaan na het ontbijt lopend naar het kraton. Komen onderweg langs de markt en dat is altijd leuk. Verder heel veel winkeltjes waaronder 2 met lijkkisten. Daarnaast zit dan weer een reisbureau en een fietsenmaker. That's life!
Rond 14:30 uur staan er 2 knullen met hun brommers voor de deur. Zij nemen ons mee om een culinaire trip door de stad te maken. De ergste hitte is achter de rug en het is lekker achterop. We rijden via kleine steegjes door de wijken van de stad en genieten volop. Het is een soort wijn en spijs wandeling zoals in Nederland maar dan zonder wijn en op de brommer. We stoppen als 1e bij een stalletje met allerlei cakejes. Sweat en salty, alle smaken liggen er. Daarna door naar een fabriekje waar de typische Yogya koekjes worden gemaakt. We zien het hele proces en na afloop lekker proeven. Hebben medelijden met degenen die de houtovenpizza opstoken. Zo heet!! We krijgen een doos mee en de damp komt er nog van af. Daarna weer verder naar een eettentje waar we gado-gado eten. De volgende stop is een eethuisje waar gudek wordt gemaakt. Dit is een gerecht met kippetenen, kippenpoten, jackfruit, etende eieren, bonen en rijst met een kokossaus. Ook kun je er kippekop eten...dat laatste slaan we toch maar over.
Het is erg leuk om met de studenten op te trekken. Zij willen veel over ons weten en andersom natuurlijk ook. We gaan samen met hun naar de Alun Alun Selatan waar zich ook de hoofdingang van het paleis bevindt. Het is inmiddels donker geworden en we zien allerlei mensen enthousiast in kleine verlichte karretjes rondrijden. Ze moeten ze zelf voortbewegen door te fietsen vergelijkbaar met de autootjes in de Efteling. Wij doen ook nog even mee aan een andere traditie. Worden geblinddoekt en moeten een afstand afleggen en tussen twee bomen doorlopen. Als het lukt geeft het gelukπ Daarna sluiten we onze trip af met een gember soep en eten die in stijl op; zittend op een paar matten op de grond aan een klein tafeltje op het plein. Een van de studenten wil graag contact houden dus lang leve Facebook en email. We kijken terug op een geslaagde trip.
10 september 2015
Om 8:00 uur vertrekken we met Nurdayaningtas (Ans als voornaam is toch makkelijker) vanaf de Jogja Inn voor een city walk. We lopen al snel de verschillende kampongs in stoppen bij een schooltje. De kinderen zijn erg nieuwsgierig en krijgen Engelse les. Zingen wordt ook flink gedaan en het is leuk om die kleintjes bezig te zien. Daarna lopen we door een hek en staan we op een begraafplaats. Daar hoort uiteraard ook een uitleg bij en zo steken we weer wat op over de manier waar op de Javanen met hun dierbaren om gaan. We lopen door steeds smallere steegjes, klimmen over hekken en hebben echt geen idee meer waar we onze bevinden. In pandjes die er uit zien als normale huizen blijken hanengevechten plaats te vinden ... zo valt het niet op. Wij kijken er met onze Westerse blik toch anders naar. Ook veel kleine kuikens die met verf in de meest vreemde kleuren zijn gespoten. Het idee is dat kinderen dan om zo'n kuiken gaan zeuren en ze dan sneller verkocht worden. Je ziet hier veel vrouwen volledig bedekt rondlopen. Heeft niet alleen een religieuze reden want ze willen eigenlijk voldoen aan hun schoonheidsideaal... een blanke huid. Nurdayaningtas loopt dan ook met wollen handschoenen op zak en heeft sokken in haar slippers. Ze vertelt dat veel vrouwen vitamine D injecties krijgen omdat ze te weinig zonlicht krijgen. Tsja ... Wij willen graag een lekker bruin kleurtje!
Inmiddels lopen we langs de bijna droge Kali Code rivier ( het heeft hier vanaf mei niet meer geregend) en zien we mannen bezig om grond uit de rivier te zeven. Dit gebruiken ze voor hun huizen. Er ligt veel troep in de rivier en de vissen die er gevangen worden zijn giftig volgens onze gids.
We lopen een andere kampong in waar sandalen, schoenen en tassen gemaakt worden.
Als we de bocht omlopen staan we ineens in een pandje waar Tofu gemaakt wordt. Het is er bloedheet want de ovens worden flink opgestookt. We krijgen een zak verse Tofu mee die we later aan het personeel van Jogja Inn geven. Inmiddels is het rond de middag en het is erg heet geworden. Met de becak terug naar het hotel en nog even snel onder de douche. Spullen inpakken en een snelle lunch. Om 13:00 uur worden we opgehaald en gaan op weg naar de Borobudur. Onderweg komen we langs een locatie waar ze koffie maken. Geen gewone koffie maar die van de uitgepoepte koffie bonen die de Cervet kat eet. Er liggen een aantal Cervet katten in een kooi te slapen. We zien het hele proces en eten een paar koffiebonen samen met brokken kokossuiker. Smaakt erg goed en deze bonen zijn niet bitter zoals de normale koffieboon. Dit komt doordat de kat bepaalde stoffen verteerd en het vliesje van de koffieboon handmatig verwijderd wordt. We drinken een heerlijk kopje koffie en nemen natuurlijk koffie mee. Daarna weer verder door het drukke Yogyakarta. We stoppen nog een keer bij een zilverfabriek waar ook het proces getoond wordt en zijn al snel in Malegang. We slapen in het Manohara hotel wat in het park bij de Borobuedur ligt. Vanuit onze tuinkamer kunnen we er al een stukje van zien. Wij hebben een sunset package en dat betekent dat we na sluitingstijd nog 1,5 uur rond kunnen kijken. Het is een indrukwekkend gezicht!
De Borobudur is het grootste Boedistische monument ter wereld en dateert uit het jaar 780. Ruim 2 miljoen steenblokken werden hier naar toegebracht en kunstzinnig bewerkt. Waarschijnlijk heeft het 80 jaar geduurd voordat het bouwwerk gereed was. Door een uitbarsting van de Merapi werd de Borobudur verlaten en werd overwoekerd. 1000 jaar later in 1814 vond een Engelsman het bouwwerk, liet een gedeelte bloot leggen maar vergat het te beschermen. Gevolg was dat plunderaars veel meegenomen hebben. De Nederlanders hebben in 1907 een restauratie opgezet. Door beperkte middelen werd dit geen succes en dreigde de Borobudur als een kaartenhuis in elkaar te zakken. Uiteindelijk heeft Unesco dit in 1973 verder opgepakt en kunnen wij het nu bekijken.
11 september 2015
Daarna gaan we aan boord en zullen vandaag misschien al de eerste Oerang Oetans kunnen zien. Fingers crossed! Voorlopig geen bereik meer dus tot laterπ
Vervolg 11 september 2015
Helaas duurde het uren voordat ons vliegtuig er aan kwam. Op Kalimantan was een tropische bui aan de gang en het vliegveld zat dicht. We zagen iedere keer de vertrektijd verder opschuiven dus het werd steeds spannender. Rond 17:00 uur kwam er een vliegtuig van Trigana Air aan taxiën dus het leek er op dat er vandaag toch nog gevlogen gaat worden.
Bij iedere omroep bericht lijkt het of ze zeggen "a happy end, a happy end"π maar wat ze nu echt zeggen? Geen idee. Het heeft na zoveel uur hangen wel wat komisch. Uiteindelijk vertrekken we tegen 18:00 uur en landen een klein uur later op de bestemming. Onze gids staat klaar en loodst ons snel de auto in want de boot ligt al te wachten. Het is een klotok boot en de bovenverdieping is voor ons. Er staat een tafel met 4 stoelen, er ligt een opgemaakt bed en op het voordek staan 2 relax stoelen. Het is inmiddels al donker en we hebben nog 2 uur varen voor de boeg voor we bij de lodge zijn. We draaien al snel het National Park Tanjung Puting in en de enorme brede rivier laten we achter ons. In dit park zijn behalve de Orang Oetans ook de neusapen (bekatan) te zien. Deze koen alleen op Kalimantan voor in het wild.
We varen door een smaller gedeelte en zien overal de palmbomen staan die voor de winning van de palmolie industrie gebruikt wordt. Het eten wordt geserveerd en we krijgen een heerlijke maaltijd. Daarna gaan we met de lamp krokodillen en apen spotten. Als de lamp uit gaat zien we de vuurvliegjes in de bomen. Het is een prachtig gezicht en het lijkt net of er kerstverlichting in de bomen zit. Na 1,5 uur varen spotten we de eerste neusapen. Ze zitten in groepen te slapen hoog in de bomen. Als het goed is zullen we ze morgen weer zien bij daglicht. Rond 22:30 uur zijn we bij de lodge en nemen we een snelle douche. Na al dat gehang van vandaag verlangen we naar een bed.
12 september 2015
We lopen terug naar de boot en varen een kleine 10 km. verder. De rivier wordt steeds smaller en we zien o.a. krokodillen, leguanen, maki's, red monkeys en een gibbon onderweg. We zitten heerlijk op het voordek met de camera in de aanslag.
De 2e stop is bij Camp Leakey. Delen van het Tanjung Puting park fungeren als rehabilitatiecentrum. Camp Leakey is opgezet door dr. Birute Galdikas, een Canadese etholoog. Zij doet verwoede pogingen om de orang-oetans van het centrum terug te plaatsen in hun natuurlijke omgeving. We krijgen eerst een voorlichting over de apen en gaan daarna op onderzoek uit. Op het pad ligt een luie Oerang Oetan die niet aan de kant gaat. De gids kent deze aap en samen met hem gaan we er heel voorzichtig om heen. Hoezo afstand houden? We lopen verder en zien weer een paar vrouwtjes met babies op hun rug. Op een gegeven momen wordt het stil en zien we een enorme Oerang Oetan opduiken. Het is het dominante mannetje wat hier de baas speelt over alle apen. Na 20 jaar begint op zijn kop en borst een soort schild te groeien en hoe dominanter het mannetje hoe groter dat dit wordt. Het is een geweldig gezicht. We blijven hier 2 uur rond kijken en spotten voor dat we weer terug naar de boot lopen. Een aantal maki's zitten op de steiger en vermaken zich wel. Aan boord worden we ontvangen met een lekker glas vers gemaakt vruchtensap van dragon fruit en een bord met pisang goreng. We worden goed verzorgd.
We varen nog een uurtje door en gaan op een smal gedeelte van de rivier voor anker. Douchen gebeurt hier in een hokje op de boot met rivier water maar is wel heerlijk fris.
Daarna wordt het al snel donker en wordt alles snel klaar gemaakt voor de nacht. We horen alle jungle geluiden om ons heen en genieten van de heerlijke avond.
13 september 2015
We worden rond 4:00 uur wakker want het begint al wat licht te worden. We horen veel geluiden om ons heen en staan vroeg op. Naast de boot liggen 2 krokodillen en er zit een king Fisher op een meter of 15. Het grote wachten begint want we willen hem graag zien vliegenπ Tussendoor krijgen we een lekker ontbijt van bananen pannenkoeken voorgeschoteld met een omelet. Rond half 8 start de kapitein de motor en komt deze met gepruttel op gang. Al gauw zien we langstaart parkieten rondvliegen en iets verderop scheert een mantanani scopa owl voorbij. De gids is enthousiast want die heeft deze vogel in geen jaren meer gezien.
We gaan even later aan land om op zoek te gaan naar wilde Orang Oetans. Deze laten zich niet zo goed zien dus hopen dat we ze vinden. Dwars door de jungle en continue opletten of we takken zien bewegen hoog in de toppen van de bomen. Na 1,5 uur lopen hebben we geluk. We kunnen precies onder de aap komen en hij lijkt zich niet aan ons te storen. Hij zit op zijn gemak te eten van de takken van een boom. Hij gooit de schors naar beneden en die krijgt Ans op haar hoofd. Het ruikt zoet en hij lijkt er geen genoeg van te krijgen. Later zien we ook nog een moeder met een baby ... Onze dag kan niet meer stuk.
Rond de middag gaan we terug naar de boot. Onderweg zien we op een boom een wit vlak zitten. Als we dichterbij komen zien we dat het beweegt en het blijken een groep vlinders te zijn voordat ze zich ontpoppen. Ook hangt er nog een gigantisch bijennest hoog boven in de boom. Daar is een wespennest niets bij. Alles wat je hier in de jungle ziet is veel en veel groter dan bij ons. Zelfs de mieren hebben een respectabele grootte.
Na de lunch brengen we onze bagage naar de Rimba lodge. Hier slapen we aankomende nacht en het is behoorlijk heet geworden. Om 14:30 uur gaan we verder met spotten en zullen ook weer aan wal naar de Oerangs op zoek gaan. Onze gids maakt de geluiden en weet ze behoorlijk goed te vinden. Verder hoor je ze van verre aankomen als ze zich door de bomen slingeren. We zien dit keer 2 mannetjes die het samen niet zo goed kunnen vinden. Je hoort het gesnuif als de ander te dichtbij komt en het gekrijs als de dominante de ander verjaagt. Ook de neusapen laten zich goed zien. Ze zitten met hun dikke buiken (mannen) en augurk vormige neus in de bomen en springen van de ene boom naar de andere. Dat gaat ook wel eens mis en dan hoor je ze krijsen. Verder wordt er ook aan het nageslacht gewerkt en tijdens het paren zit er een baby op de rug van de moeder. De vrouwtjes hebben een kleinere neus, niet zo'n mooie kastanje bruine vacht en een kleinere buik. Ze kunnen ook goed zwemmen hoewel wij dat nog niet gezien hebben. s' Avonds eten we op de boot (eggplant) en net als de afgelopen dagen smaakte het weer uitstekend.
14 september 2015
Nu het eco toerisme hier op gang komt is het te hopen dat ze zien dat de oorspronkelijke omgeving met zijn unieke bewoners ook een manier is om geld te verdienen.
Als we in de buurt van Kumai varen zien we lelijke hoge grijze gebouwen staan. Van afstand hoor je het gekwetter van vogels. Het blijken torens te zijn waar de zwaluwen hun nestjes in maken en die worden dan weggehaald omdat ze door de Chinezen en Koreanen opgegeten eerworden (de beroemde vogelnestjes). Chinese ondernemers hebben dit laten bouwen en het ziet er foei lelijk uit. Het gekwetter wat we horen blijkt een cd te zijn die aan staat om de zwaluwen te lokken.
We nemen afscheid van de bemanning en reizen weer door. Als we zitten te wachten om te boarden zien we dat we weer vertraging hebben. Gelukkig vertrekt onze vlucht wel want de dagen er voor zijn ze gecanceld; oorzaak: geen zicht door de rook van de branden. Vanuit de lucht zien we wat er allemaal al verdwenen is...
15 september 2015
Om 4:30 uur gaat de wekker en staan we snel op. We gaan naar de floating market en daar moeten we nog wel een eindje voor varen. Het is mooi om de zon over de rivier te zien opkomen en dan in de ochtend dauw de vrouwen te zien aan komen kanoën met hun handelswaar. Als de zon op is zien we pas echt goed hoe kleurrijk het allemaal is. Wij kopen ook wat vers fruit en krijgen er als bonus nog wat meer bij. Veel vrouwen hebben hun gezichten wit gemaakt en dat dient als bescherming tegen de zon. Om 8:00 uur is de meeste handel verkocht en leggen we aan in een klein dorpje. De kinderen zijn onderweg naar school en er heerst een flinke bedrijvigheid. Mensen zijn al aan het koken en als je interesse toont mag je even in de potten en pannen kijken. We gaan ook even op school kijken en lopen langs de verschillende klassen. De kinderen vinden het leuk en zijn lekker enthousiast. Degenen die te laat waren staan buiten met hun handen op de rug ... Ze hebben strafπ
De gymles is net begonnen en dat wordt stevig aangepakt. Strak in rijen opgesteld worden de spieren losgemaakt, even opdrukken en daarna is het rondjes rennen geblazen. Wij zorgen nogal voor wat opschudding dus we zeggen gedag en varen door naar een eilandje in de stad waar de klotok botenbouw plaatsvindt. Dit zijn volledige houten boten die uit een boom afkomstig zijn. Voor hele grote boten zijn dus hele grote bomen nodig. In Banjarmassin bouwt men als enige nog deze boten en dit gebeurt op bestelling. Het kost ongeveer 1,5 maand om deze te maken.
Inmiddels is het einde middag en moeten we nog een uurtje rijden terug naar ons hotel. Als we aankomen ontvangen we bij de receptie onze nieuwe vliegtickets. Dashwood Travel belde gisteren want ze hadden gezien dat het vliegveld waar wij 16 september op vliegen gisteren gesloten was i.v.m. de rook van de vele branden. Zij hebben nu voor ons geregeld dat we op een ander vliegveld vliegen en daar vandaan door kunnen reizen naar de Derawan archipel. Wel een uurtje langer varen om er te komen maar dat vinden we niet erg. Top service!!!
16 september 2015
Beat en Irene, twee Zwitsers, managen dit resort en staan ons al op te wachten met zaklampen want het is inmiddels donker geworden. We worden snel wegwijs gemaakt en kunnen gelijk aanschuiven aan het diner. Behalve wij zijn er nog meer Zwitsers en Duitsers dus de voertaal is Duits.
17 september 2015
Na het ontbijt gaan we met de duikers mee in de boot en worden wij met onze snorkel uitrusting afgezet op het huisrif. De boot blijft in de buurt want de duikers gaan 20 meter verder het water in. Onder ons bevindt zich veelkleurig koraal met allerlei tropische vissen. Het huisrif loopt met een steile wand weg de diepe zee in en onder ons zien we grote groepen vissen en schildpadden zwemmen. Het is een prachtig gezicht.
De Derawan archipel bestaat uit het hoofdeiland Maratua en de buureilanden Nabucco, Derawan en Sangalaki. Hier komen rifhaaien, groene zeeschildpadden en enorme scholen makreel voor. Ook de zeldzame voshaai wordt hier gespot. Als de duikers zonder lucht zitten worden wij ook weer opgehaald en varen we terug naar de steiger.
Wij hebben hier een houten bungalow met een extra buitenbed op de veranda. De douche heeft een open glazen wand zodat je tijdens het douchen niets hoeft te missen van het strand dat direct voor de deur ligt. Er komen bij opkomst van de vloed veel schildpadden en slangen het eiland op en op deze manier weet je zeker dat je alles ziet. Qua omgeving doet Derawan aan de Malediven denken.
Na de lunch heeft het water zich teruggetrokken en gaan we via de steiger die een km. de zee inloopt het water in. Er ligt een mooi koraalrif voor het eiland en we zwemmen er overheen. Via de brug naar het andere eiland kunnen we het water weer uit en dat blijkt een tripje van 2 uur zwemmen te zijn. Onderweg zien we weer grote schildpadden en spotten we onze 1e rif haai. Het is een indrukwekkend gezicht als deze op zijn gemak langs je heen komt zwemmen. Zeker als we ons realiseren dat deze ongeveer 1,5 meter lang is.
18 september 2015
Vandaag 2 lange snorkel trips met de boot gemaakt. In de ochtend telden we een dikke 10 grote schildpadden, maar in de middag waren het er veel meer. Als het water zich terugtrekt blijven de schildpadden op de bodem van de zee en wachten tot het weer vloed wordt. Ze gaan dan aan het einde van de middag richting strand. Als we aan het snorkelen zijn zien we de ene na de andere langs zwemmen of nog rustig op de bodem liggen. Op de rand van het rif naar de diepe zee toe zien we veel grote vissen die in scholen voorbij trekken. Als de duikers door hun lucht heen zijn worden wij ook opgehaald en varen we terug. Om 18:30 uur moeten we weer terug zijn bij het duik centrum want dan worden er schildpadjes uitgezet. Deze zijn vlakbij onze bungalow uit het ei gekropen en om ze te beschermen tegen de vogels worden ze op een ander stukje strand losgelaten. Het zijn er 27 en het is machtig mooi om te zien hoe ze op hun snelst naar de zee toe lopen. Mooi einde van een dag die in het teken van snorkelen met schildpadden stond.19 september 2015
We springen om 8:30 uur in de boot en gaan met een aantal Zwitsers en Duitsers een dagtrip naar Sangaleki en Kakibam maken. Onderweg zwemt een grote groep dolfijnen met de boot mee en het is altijd leuk om ze te zien dartelen in het water. De 1e stop is bij een prachtig rif waar enorm grote scholen vissen rond zwemmen in de prachtigste kleuren. Ook hier wat grote schildpadden maar minder dan op Nanukan. Daarna gaan we aan land en lopen naar het zoetwatermeer op dit eiland. Als we hier met onze snorkels het water in gaan zwemmen we midden tussen verschillende soorten kwallen. Deze hebben het vermogen om te kunnen steken verloren dus we kunnen zonder problemen met ze zwemmen. Het is een mooi gezicht als ze in allerlei grootte en maten om ons heen dartelen en als ze tegen je op zwemmen zijn het net Ping Pong balletjes. We zien ook nog wat andere mensen aankomen en dat zijn Islamitische toeristen. Zij gaan geheel gekleed met hoofddoek, duikbril en zwemvest het water in. Wij hebben een wetsuit en dat lijkt ons toch een heel stuk comfortabeler.
Daarna varen we door naar Sangaleki waar we als we in de buurt van het eiland zijn al overal kleine vinnen uit het water zien komen. Dit blijken grote manta's te zijn en het stikt hier er van. We springen snel in het water en de eerste keer dat zo'n grote manta op je af zwemt met de bek wijd open schrik je er best van. Op het laatste moment buigen ze af en verschillende blijven om ons heen zwemmen. Het lijkt wel of ze nieuwsgierig zijn. Boven, onder en naast ons zien we manta's die heel gracieus door het water zwemmen. Soms komen ze met hun grote vleugels tegen je aan. In het begin tellen we ze nog maar daar zijn we op een gegeven moment mee opgehouden. Als we later de duikers treffen blijkt dat zij er veel minder gezien hebben. Zij zaten i.v.m. de stroming vastgehaakt en dan moet je maar net geluk hebben. Na de lunch besluiten ze dan ook om de duiktrip te laten vervallen en net als wij te gaan snorkelen.
Als we einde van de dag terug komen horen wij dat we morgen om 8:30 uur terug naar het "vaste" land worden gebracht omdat we morgen via Berau en Balikpapan doorvliegen naar Sulawesi. Helaas zit het vliegveld nog steeds dicht door de branden en is het niet zeker of er morgen gevlogen kan worden. In dat geval is er een auto geregeld die ons naar Balikpapan brengt maar dat betekent een rit van 16 uur en nieuwe tickets voor Makasser (Sulawesi) omdat we die vlucht dan niet gaan halen. Het blijft spannend!
20 september 2015
Om 8:30 uur ligt onze watertaxi klaar. Het is een klein bootje en de bagage ligt er al in. Het blijkt 4 uur varen te zijn naar Berau waarvan 2,5 uur over open zee en de rest langs de rivier. We varen fullspeed en bij aankomst staat er een taxi voor die ons snel weg brengt. Wij begrijpen de haast niet maar op de luchthaven blijkt dat wij een vlucht eerder kunnen halen naar Balikpapan en daar op geboekt zijn. De incheck balie is speciaal voor ons open gehouden dus dat wordt rennen. Nu is er zicht en wordt er gevlogen en dan kun je er maar beter op zitten. We zijn nog nooit zo snel door de douane gegaan en als we aan boord gaan gaat achter ons de deur dicht en vertrekken we. Dashwood en Tari travel: top geregeld!!!ππ½
Om 17:45 uur vertrekken we van Balikpapan naar Makassar op Sulawesi. Dit is de hoofdstad Zuid-Sulawesi en van oudsher een handelsstad. Als we aankomen is het al donker en zien we er niet zo veel meer van. We hebben hier aan het einde van de reis nog een dag dus de stad verkennen doen we dan wel.
21 september 2015
Om 8:00 uur vertrekken we voor een lange reisdag met de auto naar Rantepao. We komen langs Fort Rotterdam, een overblijfsel uit de tijd van de VOC. We rijden via de westkust en lunchen in Parepare. Vanaf het terras op de heuvel kijken we uit over de baai. Als we de stad achter ons hebben gelaten gaan we de bergen in. We kruisen de rivier Salu Mataallo en rijden uren over een slechte bochtige weg naar het land van de Toraja. We stoppen in Salabarani want daar markeert een poort met een enorm zadeldak de ingang naar de Toraja. Onderweg zien we behalve rijstvelden ook peperbomen, nootmuskaat en als we ergens stoppen zien we allerlei andere specerijen. Kruidnagelen liggen op grote vellen te drogen langs de weg. We hebben ook de moskeeën achter ons gelaten. 90% van de Toraja's zijn Christen en we zien nu veel Katholieke kerken. We zien in de hoofdstad Makale boven op een berg een replica van het Christusbeeld wat ook in Rio de Janeiro te zien is. Rond 18:00 uur komen we aan in Rantepao. De gids staat ons al op te wachten en we spreken snel het programma voor de komende dagen door. Morgen gaan we in ieder geval naar een ceremonie en als we de TV aanzetten zien we al wat ons te wachten staat.
22 september 2015
Om 21:00 uur vertrekken we en gaan eerst een kado kopen om aan te bieden aan de familie. Gelukkig hoeven we geen varken te halen en komen wij weg met een slof sigaretten.
De Toraja bevolking leeft dus in de bergen en staan bekend om hun prachtige huizen (Tongkonan) en hun begrafenis rituelen. De Tongkonan staat op houten palen en het in 3 ruimten verdeelde woonhuis rust daar op. Er komt geen schroef of spijker aan te pas. Boven op steekt een zadeldak in de vorm van een scheepsromp uit. Dit dak rust op een met houtsnijwerk versierde paal waar aan de hoorns van geofferde waterbuffels hangen. Dit als blijk van prestige en welstand van de familie. Ook staan er vaak rijstschuren (along) bij die dezelfde vorm hebben. We zien onderweg de Tongkonans overal staan en het ziet er indrukwekkend uit.
*********************
Dirapai ceremonie
Na het overlijden wordt het lichaam gebalsemd en in een kamer in het huis bewaard. Zolang dit aan de zuidkant van het huis is doen ze net alsof de overledene ziek is en blijven ze er eten bij zetten. Op het moment dat ze erkennen dat de persoon overleden is verplaatsen ze de kist naar de westkant van het huis. Nu is het wachten tot er genoeg gespaard is om de ceremonie plaats te laten vinden. Dit kan best een paar jaar duren. Als het eenmaal zo ver is wordt er eerst een dorp gebouwd van bamboe waarin de gasten kunnen verblijven. Het openbare deel gebeurt op een ceremonie plaats.
Dag 1: in het zwart geklede familieleden verzamelen zich in de Tongkonan, het gebalsemde lichaam wordt in mooie doeken gewikkeld en in een houten, ronde kist gelegd die op een galerij wordt getoond. Daar staat een Tau Tau bij; dit is een houten afbeelding van de overledene, maar dit gebeurt niet altijd meer (in het noorden niet maar in het zuiden wel)
Dag 2: ontvangstdag ... Rouwgasten komen overal vandaan en trekken langs de kist. Geschenken als waterbuffels, varkens, kippen, suiker, sigaretten etc worden door de nabestaanden in ontvangst genomen en er wordt bijgehouden wie, wat geeft. De overheid is ook aanwezig want voor ieder offerdier moeten rechten worden betaald.
Dag 3: offerdag ... Alle dieren worden geofferd en als de keel doorgesneden is rennen jongens naar voren om het bloed op te vangen want dat is nodig voor het eten. Zij geloven dat ze zo de kracht van het dier bij zich kunnen toe-eigenen. Daarna volgt een groot banket.
Laatste dag: de kist wordt op een draagstoel in de vorm van een Tongkonan naar de begraafplaats gebracht. Er wordt flink bij geschreeuwd en iedere keer van richting veranderd; zo kunnen boze geesten de ziel niet volgen. Uiteindelijk komt de processie aan bij een rotsgraf waar de kist in geplaatst wordt. De Tau Tau pop wordt er bij geplaatst. Helaas zijn er veel gestolen voor kunstliefhebbers en worden de poppen nu niet meer buiten maar in het graf geplaatst. In de pop zit een deel van de overledene dus een nieuwe pop maken heeft geen toegevoegde waarde. Bovenstaand wordt gedaan voor de adel, andere methoden zijn het bijzetten in grote grotten of het ophangen van de kist aan de karst (kalk) klippen. Dit laatste is niet zo handig want er komen wel eens delen naar beneden. Babies worden bijgezet in boomgraven zodat hun ziel door het groeien van de boom verder leeft.
*********************
Wij waren op dag 3 bij de ceremonie en dat was een combinatie van gasten ontvangen en offeren. we kregen een plaats toegewezen naast de familie en dat kwam waarschijnlijk omdat Enos - onze gids- de familie goed kende. Ook zat de fluitspeler met zijn vrouw bij ons en kregen we drinken en hapjes aangeboden. De ceremonie ging zoals hierboven omschreven. Wat we minder vonden was dat bij het slachten sommige varkens nog leven. De bedoeling is dat ze met een steek van het mes in het hart direct gedood zijn maar dat gaat nog al eens mis. Na het slachten wordt het dier direct in stukken gesneden en er gaat niets verloren; zelfs de kop werd in stukken gehakt. De organen gingen direct op het vuur en de rest wordt verdeeld onder de familie. Het was een bloederig geheelπ
Na de ceremonie zijn we verder gegaan en zagen overal in de rotsen langs de weg uitgehakte rotsgraven. Ieder graf is voor 1 familie. Nu je weet waar je op moet letten zie je overal graven. Het zijn vaak houten luikjes in de rotsen. We rijden verder en stoppen in Bori. Hier ligt een grote ceremonie plaats met een aantal megalieten (= hoge zuilvormige rotsen) waar bij belangrijke personen nog steeds de rituele slachting van de buffels gedaan wordt.
We lopen een pad op omhoog en staan oog in oog met een boom met babygraven. Overal zwarte plekken in de stam want daar zit een palmblad met daar achter de baby die staand in de boom geplaatst wordt. De Toraja's geloven dat hun ziel in de bomen verder leeft en hun broers en zussen die nog geboren moet worden kan beschermen.
Dit ligt allemaal ver van onze eigen cultuur maar je merkt dat hier toch anders omgegaan wordt met dit soort dingen. Natuurlijk zijn mensen hier ook verdrietig, maar doordat ze geloven dat ze doorleven is het minder beladen dan in onze cultuur.
We rijden verder door de kleine dorpjes en genieten van het uitzicht op de rijstvelden. Ook wordt hier de beste koffie van Indonesie geteeld. We eten laat in de middag hoog boven in de bergen en hebben een indrukwekkende dag achter de rug.
23 september 2015
Daarna lunchen we in een klein dorpje bij een Toraja familie en we zitten op een gevlochten mat in de along. We krijgen traditioneel eten en houden daarna even een korte siësta, het is ruim 35 graden en dat nog wel in de bergen. Het eten smaakt prima en het lijkt alsof de tijd hier stil staat. Daarna rijden we door naar Kete Kesu en bezoeken hier 6 familiehuizen en de rijstschuren. Hier zien we ook de houtsnijwerker aan het werk die de Tongkonans versieren met het traditionele snijwerk. Vanaf het dorpsplein lopen we een pad in wat ons naar een rotswand brengt. In de wand zijn balken aangebracht waar kisten op gezet zijn. Deze zijn inmiddels vergaan en een aantal zijn naar beneden gestort. De schedels en beenderen liggen bij de kisten en bevat meerdere personen. We klimmen verder en komen in een grot. Overal staan kisten en liggen personen omgeven door doeken. Er worden hier nog steeds mensen begraven en je ziet daarnet een aantal kransen en gedenkplaten van staan. Het lijkt allemaal heel luguber maar dat is het niet. Het past in de tradities van deze cultuur en op een enkeling na (wie zet er nu zijn naam op een schedel als graffiti !!!) wordt er respectvol mee omgegaan. Wij herkennen de rots want BNN met 3 op reis heeft hier ook eens een uitzending aan gewijd.
We sluiten de dag af met een bezoek aan de buffel- en varkens markt. De Toraja's houden hun buffels en varkens niet voor hun vlees of om op het land te gebruiken, maar alleen om te offeren bij ceremonies. De buffels hebben korte touwen aan een ring om hun neus, zodat ze een dikke nek kunnen ontwikkelen. Bij de varkens is het een enorme herrie. Ze worden gevangen en op een bamboe rekje gelegd en vastgebonden met wat banden. Dit gaat allemaal niet zachtzinnig en daarna worden ze achter op een brommer gelegd en wordt het beest zo vervoerd. Is bij ons onvoorstelbaar maar hier de gewoonste zaak van de wereld.
24 september 2015
Om 8:00 uur rijden we weg en maken ons op voor de terugtocht naar Makassar. Onderweg komen we een aantal vrachtwagens tegen volgeladen met mensen die in het zwart gekleed en met de sarongs om naar een ceremonie gaan. Het is mooi om te zien hoe tradities en de moderne tijd - ook hier volop mobiele telefoons, iPads etc - samengaan. Bij Salabarani nemen we afscheid van het land van de Toraja's en staan direct weer in de Islamitische wereld. Overal zijn groepjes mannen koeien aan het slachten. Het is vandaag Hadj en het geslachte vlees wordt naar de moskee gebracht. Iedereen heeft vrij en houdt zich dus bezig met slachten. Dit gebeurt gewoon voor het huis, langs de weg of waar ze ook maar gaan zitten. We zien een bromfiets en de passagier achterop heeft een kruiwagen vast die vol ligt met vlees. Ziet er niet echt hygiënisch uit maar het is maar wat je gewend bent. Om 17:00 uur zijn we in Makassar en checken in voor onze laatste nacht op Sulawesi.
25 september 2015
Vandaag gaan we nog een bezoek brengen aan Fort Rotterdam en Pelabuhan Paotere.
Fort Rotterdam is een vesting die dateert uit 1545 en oorspronkelijk bestond uit een aarden stadswal. Toen de Nederlanders aan de macht kwamen werd het omgedoopt tot fort Rotterdam en tegenwoordig bevinden zich musea in de panden. Het is mooi gerenoveerd en vanaf de 20e verdieping in het hotel hebben we er een prachtig zicht op.
Pelabuhan Paotere is een traditionele haven waar de authentieke pinisi's liggen. Dit zijn de Buginese zeilschepen met een typisch puntige boeg. Het is bloedheet in de stad en na een dikke km. gelopen te hebben besluiten we om met de bedcak te gaan. Ook is het er niet echt op voetgangers gericht en loop je tussen de auto's op een drukke weg. Als we in de haven aankomen zien we de schepen al liggen en wordt er volop geklust aan de schepen. Het is leuk om alle bedrijvigheid te zien. Als we uitgekeken zijn gaan we met de bedcak terug naar de winkelstraat. Valt ons erg tegen want je ziet allemaal dezelfde winkeltjes dus we laten het shoppen snel achter ons. We lopen terug naar het hotel en lunchen op de bovenste verdieping van het hotel in het sky restaurant. Met een heerlijke lunch en prachtig uitzicht nemen we afscheid van Indonesie.
We kijken terug op een geweldige reis. Zeer afwisselend met een goed mix van natuur en cultuur. Onze blik is weer verruimd en we zijn weer heel veel indrukken rijker. We komen hier zeker nog een keer terug om ook de andere eilanden te verkennen... en nu op naar het vliegveld om te kijken hoe het in Nederland is.
